Novac u BiH: SFR Jugoslavija

Novčanica od 100 dinara koja nije puštena u promet

Nakon teksta o novcu u Bosni i Hercegovini za vrijeme fašističke okupacije, donosimo vam priču o novcu koji je korišten za vrijeme nove Jugoslavije.

Izbjeglička vlada u Londonu pripremala se za povratak u Jugoslaviju te su u štampariji Banke Engleske štampali nove novčanice koje bi zamijenile novac koji je tada korišten na prostoru nekadašnje Kraljevine Jugoslavije. U isto vrijeme Korpus Narodne Obrane Jugoslavije je pripremao štampanje tzv. partizanskog novca.

Te novčanice trebale su zamijeniti sve novčanice koje su zatečene po završetku Drugog svejtskog rata. Štampane su u Moskvi, a Rusi su to iskoristili kako bi napravili falsifikate kojim su pokušali uzdrmati privredu tek nastale socijalističke zemlje. Nove novčanice imale su identičan izgled u svim apoenima, s tim što su se razlikovale u boji. Na licu je bio partizan sa puškom, a na naličju grb Jugoslavije.

Novi dinar uvodi se u opticaj u jesen 1944. godine u Srbiji i Crnoj Gori, a do ljeta 1945. godine završena je zamjena zatečenih valuta i na ostalim dijelovima Jugoslavije. Iste godine osnovana je Narodna banka Federativne Narodne Republike Jugoslavije koja je štampala novčanice od 100, 500 i 1000 dinara. 

Na dosta  kvalitetnijem papiru urađeni su motivi koji odražavaju obnovu zemlje. Lik partizana sa puškom zadržan je samo na novčanici od 500 dinara, dok je na novčanici od 1000 dinara bilo Jajce.

Novim Ustavom iz 1963. godine Narodna banka FNRJ preimenovana je u Narodnu banku Jugoslavije. Iste godine štampane su nove novčanice. Dvije godine kasnije, 1. jula, Savezna Skupština SFRJ uvela je tzv. privrednu reformu koja je stupila na snagu narednog mjeseca.

U nekoliko navrata su reemitovane novčanice, a dešavalo se da neke imaju i druga likovna rješenja. Na novčanicama od 1000 dinara, a kasnije na novčanicama od 10 dinara, pojavljuje se lik Arifa Heralića radnika željezare iz Zenice, a na naličju novčanice nalazila se slika Zenice. Arif je bio primer veselog i zadovoljnog socijalističkog radnika - proizvođača zbog čega se njegov lik i našao na najupotrebljavanijoj novčanici tog vremena.

 

Josip Broz Tito je umro 4. maja 1980. godine, a pet godina kasnije njegov lik se pojavio na novčanicama od 5000 dinara. Na naličju te novčanice je bilo Jajce.Na ovim novčanicama potkrala se greška u godini smrti Maršala, te je pisalo 1930.

 

Inflacija 1987.-1989.

Jugoslavija je upala u veliku ekonomsku krizu, a novac je bio podložan visokim inflacionim stopama. Od maja 1987. godine, do novembra 1989. godine u opticaj su puštene novčanice od 20, 50, 100 i 500 hiljada, te od milion i dva miliona dinara.

Na naličju novčanice od 20.000  stajala je slika Alije Sirotanovića, rudara iz Trtorića kod Breze. Bio je udarnik i junak socijalističkog rada, a oborio je svjetski rekord u kopanju uglja.

Na novčanici od 50.000 dinara bili su spomenici na Tjentištu i Kozari, a spomenik na Kozari pojavio se i na novčanici od dva miliona dinara.

Reforma privrednog sistema

Predsjednik Saveznog izvršnog vijeća (SIV) Ante Marković uveo je temeljitu reformu privrednog sistema u okviru koje je izvršena devalvacija dinara. Odnos je bio 1 novi dinar naprema 10.000 starih.

U tom periodu štampane su novčanice u vrijednosti od 100 dinara sa likom Josipa Broza Tita sa šapkom, ali ova novčanica nikada nije puštena u promet.

Narod je ove novčanice nazvao 'Markovićevi dinari'.

Sredinom 1991. godine dolazi do raspada Jugoslavije i nastanka novih zemalja.

Novac u srednjovjekovnoj Bosni
Novac u Bosni i Hercegovini: Groš i kruna
Novac u BiH između dva svjetska rata